Door het werk goed te organiseren, kun je al goed voor de preventie van fysieke overbelasting zorgen’
Zeer veel rugklachten, preventie is nodig
‘Maar liefst 92 procent van de mensen in Nederland krijgt last van z’n rug en ook in de bakkerijsector staan rugklachten met stip op 1 als het gaat om verzuim’, vertelt HenkJan Kooke, specialist fysieke belasting bij STEP. Hij leert mensen hoe ze op de juiste manier bewegen, ‘niet alleen om op de juiste manier te kunnen werken, maar ook voor thuis.’.
STEP is gespecialiseerd in preventie van klachten aan het lichaam en duurzame terugkeer op de werkvloer en verzorgt de training fysieke belasting in de bakkerijsector. Rugklachten ontstaan vaak al op jonge leeftijd, vertelt HenkJan.
‘Sinds de jaren 90 is het aantal mensen met rugklachten met 25 procent toegenomen en 35 tot 40 procent van de kinderen tot 12 jaar heeft al rugklachten. Dit zijn schrikbarende cijfers en het probleem is dat die klachten daarna vaak blijven terugkomen. Om hier wat aan te veranderen, is het nodig dat mensen leren hoe ze op de juiste manier bewegen.’
Het is nodig dat mensen leren hoe ze op de juiste manier bewegen”
HenkJan Kooke, specialist in preventie van fysieke overbelasting bij STEP
Volgens HenkJan draagt het feit dat we in het algemeen minder bewegen bij aan de lichamelijke problemen die we ervaren. ‘We zijn daardoor letterlijk minder sterk dan twintig jaar geleden. En dat begint al op jonge leeftijd. Ik zie bijvoorbeeld dat door de drukte in het verkeer kinderen niet meer op de fiets naar school worden gebracht, maar snel even met de auto worden afgezet en opgehaald. Daarnaast wordt er veel tijd besteed op allerlei schermen, in plaats van dat we naar buiten gaan. Dit zorgt enerzijds voor minder beweging en anderzijds voor een belasting van de rug. En deze ontwikkeling is ook te zien bij volwassenen.’
Leren over beweging, op het werk en thuis
De lichamelijke belasting vindt op het werk plaats, maar ook daarbuiten. Daarom hamert HenkJan erop dat het niet alleen nodig is om medewerkers op het werk te helpen maatregelen te nemen, maar om ze ook echt te laten begrijpen hoe de belasting van het lichaam werkt. ‘Bepaalde bewegingen zorgen voor een aanzienlijke toename van de druk op je lichaam, zie bijvoorbeeld de afbeelding hieronder over rugbelasting.
Als je dat goed begrijpt, kun je met die kennis op allerlei momenten bedenken hoe je je lichaam kunt ontlasten, vooral ook thuis.’
‘Helaas zien we in de praktijk dat mensen met lichamelijke klachten naar de fysiotherapeut gaan, om de klachten te laten verhelpen. We leven met het idee dat alles maakbaar is. Fysiotherapie helpt weliswaar om de symptomen op te lossen, maar vervolgens gaan we weer verder met onveilig lichaamsgebruik en binnen één tot drie jaar heeft maar liefst 90 procent opnieuw klachten.’ Om lichamelijke klachten echt aan te pakken, is het belangrijk om onveilig lichaamsgebruik af te leren, dit is namelijk vaak de oorzaak van de klachten.
HenkJan: ‘Het liefste leer je gelijk al op jonge leeftijd om op de goede manier te bewegen, want jong geleerd is oud gedaan.’
Training in preventie van fysieke overbelasting
Simpelweg een folder met uitleg neerleggen over hoe je moet bukken, tillen, duwen en trekken heeft niet zoveel zin, vertelt HenkJan. ‘Als je altijd op een bepaalde manier hebt getild, moet je je routine veranderen en dat kost tijd. En er is oefening nodig. Ter vergelijking: door het kijken naar een video van Roger Federer leer je ook niet tennissen! Werkgevers moeten daarom langdurig en regelmatig aandacht hebben voor lichamelijke belasting.’
In het trainingsprogramma Preventie van fysieke overbelasting (vergoed door het Sociaal Fonds) is er daarom ook aandacht voor herhaling en opleiding van coaches om te kunnen adviseren. HenkJan: ‘Naast het aanbieden van de training is het een goed idee om bijvoorbeeld een poster op te hangen op plekken waar dat relevant is, waarop de belangrijkste punten herhaald worden, gewoon om mensen eraan te herinneren.’
3 vragen
HenkJan geeft aan dat er drie belangrijke vragen zijn over fysieke belasting die je je als werkgever en medewerker kunt stellen:
- Hoe organiseer je het werk?
- Welke middelen zijn er beschikbaar?
- Hoe sta ik er zelf bij?
HenkJan: ‘Door het werk goed te organiseren, kun je al veel fysieke belasting wegnemen. Bijvoorbeeld door zaken op een logische plek te zetten en op de goede hoogte. In een bedrijf stonden bijvoorbeeld zakken van 25 kilo per stuk tot 2,2 meter opgestapeld, achter de mensen. Zo’n draai van 180 graden met zo’n zware zak zorgt voor veel belasting op het lichaam.’
Hij legt uit: ‘Door de pallets naast de werkplek te zetten, hoeven de medewerkers nu niet zover meer te draaien. En door niet meer zo hoog te stapelen, hoeven ze hun schouders niet meer boven de 90 graden te bewegen. Dat zijn allemaal kleine aanpassingen die veel effect kunnen hebben. Overigens weten medewerkers zelf vaak heel goed waar verbeteringen mogelijk zijn. Dus door het eens serieus aan te kaarten kunnen al goede ideeën naar boven komen.’
Door de pallets naast de werkplek te zetten, hoeven de medewerkers nu niet zover meer te draaien”
Bij middelen wordt al snel gedacht dat het om grote investeringen gaat, maar dat is lang niet altijd noodzakelijk. Goed onderhoud maakt vaak al veel verschil. ‘Kijk bijvoorbeeld of de wielen van karren goed draaien. We kennen allemaal wel die vervelende winkelwagens waarvan één wiel vastzit. Om zo’n kar de bocht door te krijgen, of überhaupt in beweging te krijgen, is veel kracht nodig. Zorg voor een egale vloer, zodat een kar soepel rolt en zorg dat de rekken goed passen. Ik zie nogal eens verbogen rekken waardoor medewerkers zitten te sjorren om ze er goed in en uit te krijgen.’
Training en fitheid
Om medewerkers in staat te stellen om op de goede manier te kunnen werken is dus vooral voorlichting en training nodig. ‘Praktisch toepasbare technieken, zoals het verplaatsen van je voeten bij draaibewegingen en het zo dicht mogelijk bij het lichaam houden van ballast die je tilt, kun je altijd toepassen.’
Tot slot wijst HenkJan er nog op dat fit zijn belangrijk is om de belastbaarheid van je lichaam te verbeteren. ‘De fysieke inspanning is in de laatste tientallen jaren afgenomen, ook op het werk. Ik kan daarom van harte adviseren om buiten het werk in ieder geval twee keer per week een half uur tot drie kwartier intensief te bewegen.’
Traningen preventie van fysieke overbelasting voor bakkerijen
Speciaal voor de bakkerijen is er een permanent trainingsprogramma voor fysieke belasting ontwikkeld. Voor de industriële bakkerijen is deze in de Arbocatalgus opgenomen en verplicht. Voor bakkerijen die afdragen aan het Sociaal Fonds Bakkersbedrijf worden deze trainingen vergoed. In de trainingen komen de volgende punten aan bod:
- Aanleren van veilig lichaamsgebruik (op het werk én thuis).
- Bewust omgaan met de risico’s van fysieke belasting.
- Technieken om de belasting te verminderen.
- Coachen (voor leidinggevenden).
www.step.nl , step@step.nl, Tel. 074-2502828
